به گزارش خبرنگار خبرگزاری«حوزه»، در نشست علمی «امام موسی صدر در ساحت علم و سیاست» که در خبرگزاری رسا در قم برگزار شد، علیرضا استادیان به عنوان دبیر این نشست گفت: سهم و جایگاه واقعی روحانیت و عالمان تشیع در حوزه بسط عدالت و خدمات اجتماعی و احیای شعائر دینی و انسانی و اسلامی دارند باید برای جامعه عیان شود.

وی افزود: در طول این سالها فعالیت های خوبی در این عرصه انجام شده است که اگر چه در مقایسه با لجنه های علمی که علیه ما بسیج شده اند بسیار اندک است ولی گام های خوبی را شاهد بوده ایم.

سردبیر خبرگزاری رسا بیان کرد: امروزه با موج های سنگینی برای خدشه به جایگاه روحانیت مواجه هستیم؛ همچنین سعی گسترده ای در کاهش سهم و جایگاه حوزه در عرصه های تاریخی و به خصوص در صحنه پیروزی انقلاب اسلامی دیده می شود.

وی افزود: امروزه سعی می کنند حوزه و حوزویان را تا جایگاه های حداقلی چون رفتارها و جایگاه های پوپولیستی تنزل دهند و به همین دلیل سعی داریم که ویژه اساتید و علمای بزرگ حوزه تشیع کرسی های تخصصی را برگزار کنیم و نقش آنها در تکوین و تطور علم و دانش بررسی شود.

وی گفت: یکی از بزرگانی که همواره مورد بحث و نظر بوده است، امام موسی صدر است که ظرفیت های فکری و بروز و ظهور اجتماعی و سیاسی و نقش مهمی که در هویت بخشی به شیعیان لبنان دارد باعث می شود که تفاسیر و نقل قول ها در خصوص ایشان به وفور آید؛ حتی جنگ روایت ها در خصوص ایشان شکل گرفته است و گروه گسترده ای سعی دارند که ایشان را برای فکر و لجنه خود مصادره کنند.

حجت الاسلام والمسلمین مختاری:

امام موسی صدر جزو نوابغ طراز اول جهان تشیع بود

در ادامه این نشست حجت الاسلام والمسلمین رضا مختاری گفت:  امام موسی صدر در هر طبقه ای در جامعه خود جزو افراد طراز اول بود یعنی در دوره طلبگی و یا جزو فضلا و مدرسین و ... جزو افراد طراز اول بود.

وی افزود: یکی از هم بحث های ایشان شهید امام محمدباقر صدر است و بسیار از مبانی علمی از ایشان به شهید صدر منتقل شده است؛ شهید صدر بیان می کند که بنده با واسطه شاگرد مرحوم محقق سید داماد هستند زیرا امام موسی صدر نظریات ایشان را به ما منتقل می کرد.

نظریات نو بدون شذوذ و تاثیر شیخ صدر از ایشان

رئیس موسسه کتابشناسی شیعه اظهارکرد: شهید صدر نظریاتی را بسط داده اند ولی ریشه این نظریات از جمله حق الطاعه در کلمات مرحوم داماد وجود دارد.

وی گفت: شهید محمد باقر صدر از بزرگترین نوابغ تاریخ تشیع است که ارتباط تناتنگی با امام موسی صدر داشتند؛ شهید صدر بیان می کند که امام موسی صدر دریچه حوزه نجف با جهان است و بسیاری از معلومات شهید صدر از قبل همین رابطه بوده است.

حجت الاسلام والمسلمین مختاری یادآورشد: شهید بهشتی، سید محمدباقر صدر و چندین تن از علمای بزرگ شیعه از هم مباحثه های ایشان بودند؛ عنوان می شود که ایشان جز این دو شهید بر همه فضلای عصر خود تقدم داشتند.

وی افزود: هیچ کسی نمی تواند با سواد کم و بی مایگی این همه تاثیرگذار باشد و تاثیرات عمیق ایشان نشان دهنده عمق جریان های اثرگذار و علم ایشان است.

رئیس موسسه کتابشناسی شیعه اظهارکرد: همگان بر این نکته تصریح دارند که اگر امام موسی صدر درحوزه بود جزو مراجع طراز اول تشیع به حساب می آید؛ حجت الاسلام هادی خسروشاهی پیش از سفر ایشان به لبنان با امام موسی صدر رابطه داشته اند تصریح می کند که در همه کنگره های علمی در جهان اسلام از جمله کنگره هایی در الجزایر و مصر و مکه، شخص اول کنگره بود.

وی گفت: حداقل یک مرتبه نیز در قاهره خطبه نماز جمعه را به جای خطیب جمعه قرائت کرده است؛ ایشان در مرکز جهان اسلام در آن زمان چنین جایگاهی داشتند؛ پس از آن هیچ کسی به این مرتبه و جایگاه نرسید.

نظر آیت الله العظمی شبیری زنجانی در خصوص تاییرات امام موسی صدر در نجف

حجت الاسلام والمسلمین مختاری یادآورشد: ایشان نظریات نوی حوزه علمیه قم را به نجف و شهید محمد باقر صدر برد؛ مرحوم آیت الله العظمی اردبیلی از آیت الله العظمی خویی نقل کرد که مرحوم خویی در زمانی که در نجف بودم بیان کرد که سه نفر از قم، به نجف آمدند که ای کاش می ماندند و از نجف نمی رفتند؛ یکی از آنها سید موسی صدر، دوم آیات اردبیلی و شبیری بودند؛ آیت الله العظمی شبیری بیان کردند که امام موسی صدر آبروی قم در حوزه علمیه نجف بود.

وی افزود: ایشان در درس بسیاری از علمای بزرگ نجف و قم حضور یافته است؛ آیت الله شبیری بیان کردند که یکی از عوامل مشوق بنده برای ادامه طلبگی، بحث علمی با ایشان بود و اگر ایشان در قم می ماندند وضع علمی بنده بهتر بود.

رئیس موسسه کتابشناسی شیعه اظهارکرد: مدیر مسئولی و سردبیری نشریه مکتب اسلام به عهده امام موسی صدر و آیت الله العظمی مکارم شیرازی بود؛ مقاله ای در این مجله از آیت الله شبیری زنجانی به اصرار امام موسی صدر چاپ شد که نشان دهنده جایگاه ایشان در تربیت و تشویق حوزویان به نگارش علمی بود.

وی گفت: از نظر علمی و فقهی، امام موسی صدر مقدم بر همه اقران و امثال بجز شهید بهشتی و شهید محمدباقر صدر بودند و علما نیز بر این مبحث تصریح دارند.

حجت الاسلام والمسلمین مختاری یادآورشد: سخنان و نامه های امام راحل به امام موسی صدر و سخنان امام نسبت به امام موسی صدر شاخصی مهم برای انقلابی بودن ایشان است؛ از جمله نامه امام در سال 53 و نامه های دیگر امام نسبت به امام موسی صدر است که در صحیفه امام راحل نیز موجود است.

اسناد ساواک گواه انقلابی بودن ایشان است

وی افزود: اسناد ساواک نیز معیاری گویا برای فعالیت انقلابی ایشان است؛ از جمله این اسناد می توان به فعالیت امام موسی صدر در لبنان است که حتی شاه نیز به آن گزارش توجه داشت؛ در این زمینه شب نامه هایی علیه امام موسی صدر با اطلاع خود شاه در لبنان منتشر شد.

رئیس موسسه کتابشناسی شیعه اظهارکرد:حمایت امام موسی صدر از انقلابیون پناه گیرنده در سوریه و لبنان و حمایت در زمینه آزادی انقلابیون از دلایل مهم انقلابی بودن ایشان است؛ از دیگر سوی دوستان نزدیک ایشان از جمله شهید صدر و شهید بهشتی و... از انقلابیون درجه اول هستند که ثابت می کند ایشان کاملا یک شخصیت انقلابی و طرفدار امام بود.

وی گفت: فعالیت های شهید چمران در لبنان نیز مقدمه ای برای ادامه این فعالیت ها در لبنان بودند؛ ایشان نیز شخصیت سطحی نبود که جذب هر گروهی بشود و نشان می دهد که ایشان تا چه حد این قدرت ذهنی را با خود داشتند.

حجت الاسلام والمسلمین مختاری یادآورشد: امام موسی صدر شخصیتی بسیار متقی بودند و پس از حضور در لبنان و کشورهای دیگر کوچکترین نقطه ضعف فکری و ... نداشت و نظریات نوی ایشان نیز در قالب قواعد شکل گرفت و هیچ شذوذ فکری در اندیشه ایشان دیده نمی شود؛ برعکس کسانی که شذوذ فکری و سلیقه ای خود را در قالب چارچوب شکنانه مطرح می کنند.

وی افزود: سیره اجتماعی در مردم داری و جذب مخالفان و ایجاد دوستی بین همه مردم از مهمترین ویژگی های خاص امام موسی صدر بود؛ بسیاری از طرح های ایشان عملی نشد از جمله طرح اذان واحد بین شیعه و تسنن؛ در زمینه اعلام مشترک اعیاد اسلامی نیز ایشان طرح هایی مطرح کردند که مورد استقبال اولیه آنها قرار گرفت.

ابتدای ورود امام موسی صدر با استقبال دیگران همراه نبود

رئیس موسسه کتابشناسی شیعه اظهارکرد: ایشان در روزها و ماه های اولیه ورود به لبنان در ابتدا با ایشان مخالف بودند ولی رفتار ایشان باعث جذب دیگران شد و رهبری جریان شیعه را به عهده گرفت.

وی گفت: ایشان به شکلی رفتار می‎کردند که حتی مسیحیان و اهل سنت نیز مجذب وی می شدند و همین امروز نیز مردم لبنان با احترام از ایشان یاد می کنند و روش و منش ایشان را قبول دارند؛ برخی از فعالیت های ایشان در لبنان برای بسیاری از افرادی که در ایران بودند قابل توجیه نبود که خود ایشان با توضیحات خود شبهات را برطرف کرد که از جمله آنها می توان به نماز بر پیکر دکتر شریعتی بود.

حجت الاسلام والمسلمین مختاری یادآورشد: فعالیت های اجتماعی و اقتصادی از جمله حضور اساتید قالی بافی ایرانی برای توسعه اقتصادی خانواده های شیعیان و توسعه مدارس و... باعث رشد اقتصادی و علمی و جایگاه شیعیان شد.

وی گفت: امام موسی صدر با سیره پسندیده خود هم شیعیان لبنان را ارتقا بخشید و به جایگاهی رسید که شخصیت های معروف جهان اسلام از جمله یاسر عرفات برای حل مسایل کلان به سراغ ایشان می رفتند و حتی یک بار نیز خاندان سعودی برای حل مشکلات درون خانوادگی خود از ایشان کمک گرفتند.

شریف لکزایی:

امام موسی صدر فلسفی فکر می کرد

در ادامه این نشست شریف لکزایی گفت: متاسفانه تا امروز حتی یک مقاله در خصوص ماهیت فلسفی امام موسی صدر نداریم؛ این درحالی است که روح مباحث فلسفی در آثار ایشان جریان دارد.

شاگرد مکتب صدرایی

وی افزود: این سخن به این معنی نیست که ایشان نیز به مباحث پیچیده فلسفی در آثار خود پرداخته باشد ولی در کل ایشان در دوران جوانی به فضای لبنان رفته و رهبری شیعیان لبنان را به عهده می گیرد ولی پیش از آن در حوزه علمیه نجف و قم تحصیل کرده و مباحث علمی و فلسفی را نزد علمای حوزوی فرا می گیرد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: ایشان، مباحث نظری فلسفی را زیر نظر مرحوم علامه طباطبایی آموختند؛ علامه شاگرد مرحوم سیدعلی قاضی طباطبایی است که در نجف، مباحث فلسفی متعالی را نزد ایشان خواندند و این طریق از جهت مرحوم ملاعلی نوری و بیدآبادی تا ملاصدرا ادامه می یابد.

وی گفت: مرحوم صدرا بادکوبه ای از دیگر اساتید ایشان بود؛ امام موسی صدر در 4 سال تحصیل در نجف به این مباحث فلسفی پرداختند که مرحوم بادکوبه ای نیز از طریق ملاعلی نوری به ملاصدرا تعلق دارد.

لکزایی اظهارکرد: آنچه از مباحث فلسفی، در آثار امام موسی صدر،برجستگی دارد، روح مباحث فلسفی است؛ مثلا وقتی ایشان در خصوص یک پدیده سخن می گوید از جمله تضاد و دوگانگی که در شخصیت امام علی(ع) در شیر میدان و زاهد شب وجود دارد از روش فلسفی استفاده می کنند ولی این رویکرد، یک رویکرد ظاهری فلسفی نیست.

وی افزود: ایشان در تحلیل این مساله از مساله برق استفاده می کند که از برق، دو انرژی سرماساز و گرما ساز تولید می کند؛ ایشان با این مثال به بحث وحدت در کثرت و کثرت در وحدت اشاره می کند ولی در ادامه به توضیح جزیی آن نیز نمی پردازد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: ایشان در زمینه تحول جامعه و رشد اجتماعی به بحث تحول درونی و باطنی اشاره می کند زیرا معتقد بودند که تحول باطنی در درون یک جامعه رایج می شود و بعد به اجماع می رسد که در آن، برخی از نکات تمایز بخش، مغفول واقع می شود و به آن نگاه مطلوب می رسیم.

وی گفت: امام موسی صدر بیان می کند که این بحث در فلسفه اسلامی به عنوان جسمانی الحدوث معروف است؛ البته این بحث فلسفه متاخر یاد می شود ولی ایشان به بحث روحانی البقا اشاره نمی کند و همان بحث جسمانی الحدوث اشاره دارد.

لکزایی اظهارکرد: نگاه ایشان نیز به دین، کاملا اجتماعی است؛ ایشان تصریح دارد که نگاه ما به دین، اجتماعی است و اگر دردها و رنج های ما را پاسخ ندهد، انتظار ما را برآورده نمی کند؛ این نگاه عقلی برگرفته از نوع نگاه فلسفی ایشان است.

وی افزود: در دو جلد کتاب تفسیری ایشان نیز مباحث عقلی مطرح است ولی بحث فلسفی لفظی را نیز مطرح نمی کند؛ به هر صورت این نگاه عقلی و مبتنی بر فلسفه متعالیه است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: مجموعه 12 جلدی گام به گام با امام که چاپ و ترجمه شد که قبلا با عنوان موسوعه امام موسی صدر در لبنان چاپ شده است می تواند جایگاه علمی ایشان را به ما نشان دهد.

نظریه تعامل اجتماعی و همبستگی اجتماعی

وی گفت: نظریات مختلفی از این مجموعه در فضای فکری امام موسی صدر قابل تحصیل است؛ این نگاه در بین علما و متفکران بی سابقه است؛ از مجموعه تفسیر ایشان به جز نگاه عقلی، نظریه تعامل اجتماعی و همبستگی اجتماعی قابل تحصیل است؛ جامعه لبنان، یک جامعه چند فرهنگی و چند مذهبی و چند دینی است و ایشان توانسته اند این تفکر تعامل اجتماعی را به خوبی نهادینه می کنند.

لکزایی اظهارکرد: نگاه تعاملی یک دیدگاه عقلی است و ثانیا تاکید بر نقاطی است که بتواند با تکیه بر اشتراکات بر مشکلات چند پارگی فرهنگی غلبه کند؛ ایشان در ابتدا به دنبال رفع محرومیت های ملت لبنان بودند و به همین دلیل از بحث تعامل و همبستگی اجتماعی استفاده بهینه ای داشتند.

وی افزود: ایشان مطابق نیازهای جامعه و روز سخن گفته و اهداف مطلوبی که در نظر داشتند را به خوبی پیش بردند و توانستند به این جایگاه برسند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: تدریس شرح منظومه ایشان در لبنان نیز از نکات جالب توجه است؛ تنها درسی که ایشان در لبنان داشتند، تدریس درس شرح منظومه است.

وی گفت: امام موسی صدر از نگاه و پایگاه اجتماعی به دین به مباحث ورود می کند؛ از ابتدای انتشار نشریه مکتب اسلام مباحثی پیرامون اقتصاد از سوی ایشان نگارش شد که نشان دهنده وسعت نگاه ایشان است که این مباحث را به دقت مطرح می کرد.

لکزایی اظهارکرد: در خصوص اندیشه سیاسی امام موسی صدر مباحث مختلفی عرضه شده است؛ ارتباط ایشان با امام و انقلاب اسلامی و مبارزان با رژیم پهلوی نیز از نکات جالب توجه است.

وی افزود: در سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی باید به ابعاد ایجابی و آسیب شناسی این انقلاب بزرگ بپردازیم؛ امام موسی صدر، یکی از نخستین متفکرانی است که نسبت به انقلاب اسلامی یک نگاه جامع، فرهنگی و معنوی و سیاسی دارد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: امام موسی صدر یکی از کسانی است که پیش از پیروزی انقلاب در یک یادداشت انقلاب اسلامی را تحلیل می کند که این یادداشت در 2شهریور 57 در روزنامه لوموند فرانسه منتشر می شود.

وی گفت: شهید چمران نیز چند ماه بعد تحلیل را راجع به انقلاب اسلامی مطرح می کند که در جلد سوم اسناد مرتبط به امام موسی صدر این متن بیان شده است که تحلیل های ایشان کاملا ناظر به همان تحلیل امام موسی صدر است.

لکزایی اظهارکرد: فهم انقلاب اسلامی ایران بر مبنا و چارچوب های مختلفی مطرح شده است؛ اگر نگاه ایشان نسبت به انقلاب اسلامی را مورد توجه قرار دهیم، می توانیم این نگاه متعالی را در یادداشت مذکور به خوبی ببینیم؛ شاید از نخستین تحلیل هایی است که انقلاب اسلامی را از منظر متعالی و معنوی نگاه می کند.

وی افزود: در ایام پیروزی انقلاب اسلامی، میشل فوکو به ایران می آید و از نزدیک حوادث انقلاب ما را مرور می کند و در یادداشت های خود، این وضعیت را یک وضعیت جدید و بدون سابقه می خواند که این نظر نیز ناظر به همان نظر و یادداشت امام موسی صدر است؛ در یادداشت دو صفحه ای، ایشان این حرکت را به عنوان یک حرکت تمدنی بر می شمارد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: پی ریزی و بنیانی از سوی ایشان در لبنان شکل می گیرد که در راستای همان حرکت تمدنی است.

امام موسی صدر حامی جدی انقلاب اسلامی

وی گفت: همراهی با انقلاب اسلامی و همراهی با امام و ارتباط با مبارزان و حامیان انقلاب اسلامی نیز بسیار پررنگ است و کمک های بسیاری نیز از سوی ایشان شکل می گیرد؛ در مراسم تشیع مرحوم دکتر شریعتی و مراسم بزرگداشت ایشان حرکتی بر علیه رژیم پهلوی بود که ایشان در لبنان رقم زدند که این کار منجر به سلب تابعیت ایشان شد.

لکزایی اظهارکرد: امام موسی صدر فعالیت های خود را از یک مجموعه کوچک در صور و در جایگاه جانشین مرحوم شرف الدین آغاز می کند ولی ظرف چند سال این فعالیت ها به کل لبنان و با محوریت بیروت سرایت می یابد؛ ایشان در همان سال اجتماعات جنبش محرومان لبنان را ایجاد می کند.

وی افزود: ایشان در ادامه تا تاسیس مجلس شیعیان لبنان پیش می رود؛ اهمیت این مجلس آن بود که تمام 17 طیف لبنان صاحب چنین مجلسی بودند ولی ایشان با زحمات فراوان چنین مجلسی را بنیان نهادند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: این تقارن و فضایی که در حوزه اعتراضات در لبنان و ایران شکل می گیرد در یادداشت ایشان منعکس شده است؛ از همین روی است که ایشان به ترویج انقلاب اسلامی در سطح منطقه حرکت میکند و حرکت و پشتیبانی ایشان از انقلاب را منجر می شود.

وی گفت: در سال 42 که ایشان به زندان گرفتار شدند، امام موسی صدر با حضور در قاهره و واتیکان حرکت هایی در این زمینه آغاز کردند و راجع به آزادی امام راحل رایزنی می کند تا به آزادی امام ختم شد؛ در ادامه رایزنی با ملک عبدالله و... رایزنی می کند که ذهنیت آنها را اصلاح می کند.

لکزایی اظهارکرد: حضور خبرنگار لوموند فرانسه و مصاحبه باامام راحل در نجف به سفارش ایشان انجام شد و باعث جهانی شدن تفکرات امام در آن مقطع تاریخی گردید.

وی افزود: نظریه حرکت جوهری از مهمترین مباحث حکمت متعالیه است؛ اگر مفروض ما آن باشد که امام موسی صدر یک طلبه محصل در حکمت متعالیه باشد شاید، قابل فهم است که ایشان قطعا نمی تواند با انقلاب مخالف باشد؛ ارتباط ایشان با امام راحل از دهه 20 شمسی آغاز شد و ایشان با همین رویکرد در حمایت از انقلاب ظاهر شدند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: ایشان بیان می کند که در انقلاب اسلامی ایران هم مردم حضور دارند و هم نقش رهبری و نگاه نخبگانی نیز در این انقلاب حادث است که هر دو با یک برنامه و یک فعالیت منسجم آن را پیگیری می کنند و خود ایشان نیز در لبنان چنین طرحی داشتند؛ از جمله حرکت و فعالیت بانوان در لبنان توسط ایشان با یک سال مطالعه همراه بود و ایشان برای این حرکت به مدت یک سال وقت خود را صرف مطالعه راه های دقیق برنامه ریزی در این عرصه کردند.

وی گفت: امام موسی صدر بیان می کند که یکی از دلایل عقب ماندگی جوامع اسلامی آن است که زنان که نیمی از جامعه هستند را از فضای ساخت جامعه خارج کردند؛ ایشان معتقد بود که زنان نیمی از قدرت اجتماعی جامعه اسلامی حتی در عرصه هستند که باید بیشتر به این مقوله توجه کرد که می تواند با نقدهایی هم همراه باشد.

اگر امام موسی صدر ربوده نمی شد

وی در پاسخ به سوال خبرنگار خبرگزاری حوزه در خصوص نوع ارتباطات تقریبی امام موسی صدر پس از قدرت یابی جریانات شیعی و انقلابی بیان کرد: این فرضیه که انقلاب اسلامی باعث افزایش رویکرد امنیتی روی شیعیان و شخصیت های شیعه شد امری جدی است.

وی افزود: زمانی که امام موسی صدر ربوده می شود جنگ داخلی لبنان نیز به تبع همین مساله آغاز می شود و این مساله بیانگر اهمیت حضور امام است؛ در واقع همین مساله است در این مورد سرباز شد و به نظر می رسد که اگر ربوده شدن ایشان هم نبود کار ایشان برای ادامه همین روند بسیار سخت تر از گذشته می شد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد:  حضور گسترده قوی امام موسی صدر پس از 20 سال حضور در لبنان زمینه سازی شد ولی حضور ایشان به هر میزانی که بیشتر می شد توجهات امنیتی نیز علیه ایشان افزوده می شد.

وی گفت: این نگاه امنیتی در سه جلد اسناد امنیتی علیه ایشان توسط ساواک تجمیع شد؛ یعنی از ابتدای حضور و فعالیت ایشان در صور به مرور این روند افزایش می یابد و به همین میزان پرونده امنیتی ایشان از سوی نهادهای امنیتی نیز قطور تر می شود تا به ربوده شدن ایشان می انجامد.

وی اظهارکرد: این چنین هم نیست که در زمان حضور ایشان هیچ اختلافی بین ایشان و گروه های مختلفی وجود نداشته باشد؛ از جمله این مسایل می توان به فضای اختلافی که بین ایشان و گروه های چپ و فلسطینی ها در نوع تقابل وجود داشت اشاره کرد.

لکزایی تصریح کرد: نحوه زیست و تعامل آنها(فلسطینی ها) با لبنانی ها باعث ایجاد اختلافاتی شد، همچنین در نوع روابطی که با لیبی قذافی ایجاد شد به ماجرای ربوده شدن ایشان انجامید؛ حتی در آن زمان تعارضاتی با رژیم پهلوی داشتند.

وی افزود: از جمله این تعارضات می توان به اختلافاتی که در خصوص تاسیس بیمارستان ویژه شیعیان در لبنان بود اشاره کرد؛ پس از آنکه رژیم شاه به دنبال ساخت یک بیمارستان برای شیعیان در لبنان بود به خاطر موضع گیری های امام موسی صدر این موضوع منتفی می شود؛ حتی رژیم کمک های خود را هم منوط به برکناری ایشان از مجلس اعلای شیعیان کرد.

این استاد دانشگاه اظهارکرد: در بعد بین المللی نیز همین گونه است یعنی همانگونه که ایران در محاصره سرمایه داری بین المللی است اگر امام موسی صدر جنگ داخلی لبنان را هم حل می کرد با این نظام سرمایه داری حتما مقابله داشت و بهتر از بگوییم که نظام سرمایه داری وجود چنین افرادی را بر نمی تافت، چنانکه این همه تعارض را با نظام اسلامی دارد.

انتهای پیام